فراروایت در ارباب حلقه‌ها

کتاب فراروایت در ارباب حلقه‌ها تلاشی است برای ارائۀ تعریفی دقیق و در عین حال ساده از فراروایت. به همین منظور با معرفی یک رمان فراروایی برجسته و مطالعۀ نقد معتبر و جدیدی دربارۀ آن، تعریف نظری و تخصصی فراروایت را توضیح می‌دهیم.

پروفسور مری ر. بومَن استاد ادبیات انگلیسی دانشگاه ویسکانسین در مقالۀ «این داستان پیش‌تر نوشته شده بود: نظریۀ روایت در ارباب حلقه‌ها»، روش تالکین برای آفرینش یک اثر فراروایی را بررسی کرده است. بیشتر تحقیقات بومن دربارۀ روایت، شعر غنایی و نظریۀ واکنش خواننده است. او که جایزۀ معتبر انجمن فی‌بتا‌کاپا را هم در کارنامۀ خود دارد، در حال حاضر مشغول نوشتن کتابی دربارۀ نگاه‌های مدرن به قهرمانان قرون وسطی است. توجه به مباحث نظری و جزئیات و مثال‌های فراوانی که بومن در مقاله‌اش ذکر کرده، علاوه بر وسعت بخشیدن به گسترۀ درگیری ذهنی خواننده با رمان ارباب حلقه‌ها، فهم بهتر و آسان‌تر واژۀ فراروایت را برای ما ممکن می‌کند.

کتاب فراروایت در ارباب حلقه‌‌ها اولین جلد از مجموعۀ «بیشتر ‌از ‌داستان» است که انتشارات اطراف به بازار کتاب ایران عرضه کرده. این مجموعه با هدف آشنایی گروه‌های مختلف مخاطب با بررسی، تحقیق و مشورت زیادی طراحی شده و کتاب‌های آن به‌مرور به جامعۀ کتاب‌دوستان فارسی‌زبان تقدیم می‌شود.

ارتباط با دنیای داستان و چگونگی این ارتباط نسبت مخاطب و داستان را مشخص می‌کند و نقش پررنگی در زندگی مخاطب دارد. فارغ از تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی میان مخاطبان، داستان سر راه زندگی همۀ ما قرار می‌گیرد و ما را وادار به گفتگو با خود می‌کند. هویت ما در ارتباط با داستان‌های خیالی و واقعی شکل می‌گیرد، تغییر می‌کند، فرو می ریزد و بازسازی می‌شود.

دنیای داستان نیز به همین اندازه وامدار مخاطب است. داستان از دل دنیای واقعی سر ‌برمی‌آورد و بسته به خوانش کسی که روبه‌رویش نشسته، شکل و شمایلش تغییر می‌کند. خوانش مخاطب، می‌تواند شخصیت‌های جهان داستان را از اهالی دنیای او کند و رخدادهای داستان را در ردیف ماجراهای زیستۀ زندگی او قرار دهد. مجموعۀ «بیشتر از داستان» تلاشی است برای ایجاد ارتباطی پربارتر بین داستان و همۀ کسانی که آن را می‌خوانند و در پی چیزی فراتر از ماجراهای داستان هستند.