رسانه شیعه

هدف و دغدغه‌ی ‌اصلی نویسنده در این كتاب، بررسی و تحلیل تغییرات و تطورات مناسكی ـ گفتمانی مجالس و آیین‌های عزاداری شیعیان ایرانی در طول تاریخ و خصوصاً در دوره‌ی ‌معاصر و فهم منطق این تغییرات است و پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان تغییرات مناسکی را تابع الگویی تجربی ـ نظری دانست یا نه؟ رویكرد اصلی و بنیادی او در این راستا بررسی مجالس و آیین‌های مذهبی به‌مثابه‌ی ‌پدیده‌ای اجتماعی است؛ پدیده‌ای در متن و بطن جامعه كه مختصاتش و تغییراتش متأثر از وضعیت جامعه در ادوار مختلف است.

*

کتاب حاضر دو بخش دارد: «بررسی تاریخی» و «بررسی جامعه‌شناختی». در بخش نخست، با نگاهی ‌تحلیلی، سبب‌شناسانه و كاركردی، تاریخ پیدایش، تكوین، استمرار و تغییرات مجالس و آیین‌های عزاداری از واقعه‌ی عاشورا تا دوره‌ی معاصر در یك خط سیر مستمر و بدون انقطاع بررسی شده است. در بخش دوم، ابتدا مفاهیم بنیادی در تحلیل آیین‌های عزاداری و هیئت‌های مذهبی تعریف شده و سپس الگوهای مختلف برای گونه‌شناسی هیئت‌ها بررسی شده‌اند. در ادامه، با محوریت‌ مدلی چهارگانه از گونه‌های کلان هیئت‌های مذهبی (که عبارتند از: «سنتی»، «سیاسی دوره‌ی جنگ»، «سیاسی دوره‌ی پس از جنگ» و «عامه‌پسند (پاپ)»، به‌اضافه‌ی گونه‌ی فرعی «شبه‌هیئت»)، در فصل‌های مستقل به تفصیل ویژگی‌ها و مختصات هریک از گونه‌های مذکور بررسی و تحلیل شده است.